Portugalska produkcja z korka, czyli od Dom Perignon po torebki i kapcie

Nie sposób ich nie zauważyć. Drzewa korkowe wyglądają dość specyficznie ze swoim „łysym” pniem, czyli z usuniętą korą i czerwonym łykiem. Spacerując po regionie Alentejo widać ich mnóstwo. Jak gdyby sadzone były celowo. I tak w rzeczywistości jest. To właśnie tzw. lasy korkowe, zwane Montados.

Produkcja korka jest istotną gałęzią przemysłu w Portugalii – w kraju, który jest światowym liderem zarówno w zbiorze, jak i eksporcie korka. Ten zrównoważony (bo takim jest, ale o tym za chwilprzemysł ma głębokie korzenie w historii kraju i odgrywa kluczową rolę w jego gospodarce oraz dziedzictwie kulturowym.

Dąb korkowy i jego ekosystem

Korek pozyskiwany jest z dębu korkowego, który doskonale rozwija się w klimacie śródziemnomorskim południowo-zachodniej Europy i północnej Afryki. Klimat i warunki glebowe w Portugalii są szczególnie sprzyjające dla dębów korkowych, a kraj ten posiada około jednej trzeciej światowych lasów dębowo-korkowych, znanych jako „montados”. Lasy te są ekologicznie ważne, ponieważ wspierają one różnorodność biologiczną, zapewniając siedliska dla wielu gatunków, w tym zagrożonego rysia iberyjskiego i orła cesarskiego.

Proces zbioru korka

Produkcja korka jest praktyką wysoce zrównoważoną. Kora korkowa jest zbierana co dziewięć lat, a drzewom nie dzieje się krzywda podczas tego procesu. Wykwalifikowani pracownicy, zwani „tiradors”, ostrożnie zdejmują zewnętrzną warstwę kory z drzew za pomocą specjalnych siekier. Proces ten nie szkodzi drzewu, które z czasem regeneruje korę. Dąb korkowy może żyć ponad 200 lat, a pierwszy zbiór odbywa się zwykle, gdy drzewo ma około 25 lat. Początkowy zbiór produkuje korek niższej jakości, zwany „korkiem dziewiczym”, który zazwyczaj wykorzystywany jest do produkcji podłóg i izolacji. Kolejne zbiory dają korek wyższej jakości, który jest używany do produkcji korków do butelek i innych produktów. Najbardziej ceniony korek pochodzi z drzew mających co najmniej 40 lat.

Wpływ na gospodarkę

Korek jest jednym z najważniejszych produktów eksportowych Portugalii. Kraj ten produkuje ponad 50% światowych zasobów korka i eksportuje około 70% swojej produkcji. Przemysł korkowy koncentruje się właśnie w regionie Alentejo, gdzie rozległe lasy dębów korkowych dominują w krajobrazie. Portugalski korek jest ceniony za swoją jakość i wykorzystywany w różnorodnych produktach, z korkami do butelek wina na czele. Przemysł korkowy wspiera wiele społeczności wiejskich i zapewnia zatrudnienie tysiącom ludzi. Oprócz zbioru korka istnieje także znaczący przemysł przetwórczy, w którym korek przekształcany jest w szeroką gamę produktów, w tym, podłogi, izolacje, akcesoria modowe (torebki, torebeczki, portfele, paski, kapcie), a nawet komponenty dla przemysłu lotniczego i motoryzacyjnego.

Znaczenie ekologiczne

Lasy dębów korkowych odgrywają kluczową rolę w walce ze zmianami klimatycznymi. Drzewa te są zdolne do pochłaniania dużych ilości dwutlenku węgla, co pomaga zrównoważyć emisję gazów cieplarnianych. Zrównoważone zarządzanie lasami korkowymi również pomaga zapobiegać pustynnieniu i promuje ochronę gleby na obszarach podatnych na erozję. Ponadto sam przemysł korkowy jest przykładem gospodarki obiegowej. Odpady korkowe z procesu produkcji są przetwarzane i wykorzystywane w innych produktach, co zapewnia, że niewiele się marnuje. Korzyści ekologiczne wynikające z produkcji korka, w połączeniu z jego naturalnymi i odnawialnymi cechami, sprawiają, że staje się on coraz bardziej popularnym wyborem w różnych branżach, szczególnie jako ekologiczna alternatywa dla materiałów syntetycznych.

Wyzwania i perspektywy na przyszłość

Choć przemysł korkowy jest silny, stoi przed wyzwaniami, takimi jak konkurencja ze strony alternatywnych materiałów, takich jak np. plastik. Jednakże coraz częściej dostrzegane są zalety ekologiczne korka, co prowadzi do wzrostu jego popularności. Przemysł ten również innowacyjnie podchodzi do nowych produktów i zastosowań korka poza tradycyjnymi obszarami. Aby zapewnić dalszy rozwój przemysłu korkowego, Portugalia inwestuje w badania i rozwój, a także promuje zrównoważoność lasów dębowo-korkowych. Podejmowane są wysiłki na rzecz ochrony tych lasów przed zagrożeniami, takimi jak zmiany klimatyczne i urbanizacja, które mogą zmniejszyć obszar dostępny do produkcji korka. Podsumowując, produkcja korka w Portugalii to nie tylko ważna działalność gospodarcza, ale również model zrównoważonego rolnictwa i zarządzania środowiskiem. Jej przyszłość wydaje się obiecująca, ponieważ wzrasta globalna świadomość dotycząca zrównoważonego rozwoju, co prowadzi do zwiększonego zapotrzebowania na ekologiczne produkty, takie jak korek.

Warto nadmienić, że korek jest jednym z najbardziej zrównoważonych i naturalnych materiałów – jest w 100% biodegradowalny. Od czasu, gdy w XVII wieku niejaki Dom Perignon wybrał korę dębu korkowego jako doskonały uszczelniacz do swojego szampana, korek zyskał na popularności, która trwa do dnia dzisiejszego.

Uff, wyszedł z tego całkiem naukowy artykuł, ale czasami taki też trzeba stworzyć. My się przekonaliśmy do wyrobów z korka, a Wy?

Na tym kończymy naszą serię o Portugalii. Pewnie do tego kraju jeszcze wrócimy, jest piękny! A niebawem startuje nasza kolejna seria, tym razem z rejsu!